In the board game Brian Boru: High King of Ireland, designed by Peer Sylvester, you play a medieval Irish lord aiming to become the ardrí (High King) of Ireland. You can gain influence and renown by battling Vikings, founding monasteries, or through advantageous marriages. The game mechanics simulate medieval Ireland remarkably well, and even though it's a challenge to come up with a winning strategy, the game is also accessible for less experienced board game players.
Keltische geschiedenis en verhalen zijn al jaren een bron van inspiratie voor creatievelingen, of het nu om moderne literatuur, kunst of films gaat. Hierover schrijven we graag voor Kelten, maar tot op heden hadden we het nog niet over bordspellen gehad, terwijl in de spellenwinkel de Keltische invloed op bepaalde spellen ook volop zichtbaar is. Van het enigszins banale (neem bijvoorbeeld het verzamelen van ‘Keltische wensstenen’ in Keltis) tot het meer geïnformeerde en creatieve (zoals het met Risk vergelijkbare Inis). In 2021 verscheen bij Osprey Games een nieuw bordspel: Brian Boru: High king of Ireland, ontworpen door Peer Sylvester. Een aantal redactieleden van Kelten en hun partners offerden zich maar al te graag op om te kijken of dit bordspel voor de Kelt-liefhebber de moeite waard is, en speelden samen een potje.
De strijd om het Hoge Koningschap (ardrí) van Ierland barst los vanuit een eigen startlocatie in een van de regio’s op het bord. Maar je bent nog nauwelijks gesetteld als slecht nieuws je hof bereikt: hordes Vikingen bedreigen de kusten van Ierland en wie zich het zwakst in de strijd toont, verliest een nederzetting. En dat terwijl net een nogal begeerlijke vrijgezel (lees: prachtige bruidsschat) ten tonele is verschenen én de kerk heeft laten weten een klooster te bouwen in het gebied van de vroomste gelovige! Iedere beurt kies je uit een handvol kaarten of je je charme, strijdbijl of geloof inzet om overwinningspunten te verzamelen. Met iedere beurt valt bovendien een extra locatie te verdienen, waarmee je op den duur regio’s kunt claimen voor overwinningspunten. En zo kies je steeds waar je op inzet, tot aan het einde van ieder van de vier rondes wordt beslist wie op welk gebied gewonnen heeft. Nadat de Deense prinses Estrid in ronde vier is gehuwd (of bot afgewezen voor vier extra overwinningspunten), worden de punten geteld en mag één van de spelers zich tot ardrí kronen.
In Brian Boru combineert Peer Sylvester bekende spelelementen op innovatieve wijze. Wat zich afspeelt op het bord doet denken aan de klassieker El Grande (1995) van Wolfgang Kramer. Ook in dit spel verspreiden spelers langzaam invloed over verschillende provincies, in de hoop op het cruciale moment nét het overwicht te hebben. Net als in El Grande oefenen spelers deze invloed uit door het spelen van kaarten. Verrassend is de manier waarop de kaarten in Brian Boru verkregen worden: door middel van een ouderwets kaartspel, waarin spelers slagen proberen te winnen. Elke kaart heeft daarbij twee functies: één als je de slag wint, en een tweede als je verliest. Dus soms is het voor spelers ook tactisch om een slag expres te verliezen. Simpel gezegd: je speelt eerst een potje pesten, om vervolgens met de kaarten die je gewonnen hebt Ierland te gaan veroveren. Deze op het oog eigenaardige combinatie blijkt een slimme vondst van Sylvester: de bekendheid van traditionele kaartspellen maakt Brian Boru toegankelijk voor beginnende spelers, en de ongebruikelijke combinatie van elementen maakt het spel ook voor kenners uitdagend.
Naast de spelmechaniek is er ook goed nagedacht over de setting van het spel. Zo begint de handleiding met een korte schets van de historische achtergrond, waarin Sylvester niet alleen de persoon van Brian Boru introduceert, maar ook de verschillende vormen van Iers koningschap uiteenzet. Zo zijn de eerder genoemde locaties in feite lokale koningen (rí), die je aan je bindt, en doet de strijd om regio’s denken aan die om het overkoningschap van een deel van Ierland (ruirí). Waar de setting in sommige spellen weinig meer is dan een dun vernis, is het in Brian Boru verrassend goed gelukt om historische elementen in het spelmechanisme te verwerken. Door te investeren in de kerk, kun je je lokale koninkrijkje van een klooster voorzien, waarmee deze in waarde verdubbelt. Dit simuleert mooi hoe kloosters in het vrijwel stadloze Ierland van die tijd regionale knooppunten waren. Ook stimuleert het spel je om je invloedssfeer door heel het eiland uit te breiden: een aardige simulatie van de pogingen van historische opperkoningen om buiten hun thuissfeer te treden. Daarnaast is de dubbelzinnige rol van de Vikingen als zowel plunderaars, als bondgenoten mooi verwerkt. Al sluit het angstbeeld van constante invallen misschien beter aan bij middeleeuwse propagandateksten als Cogad Gáedel re Gallaib (‘De Oorlog van de Ieren tegen de Vreemdelingen [Vikingen]’) dan de elfde-eeuwse werkelijkheid. Ondanks dat kleine minpuntje weet Brian Boru echt iets van het gevoel van de tijd te vatten, waarin je je als speler mengt in de constant wisselende machtsstrijd om het versplinterde Ierland.
Er is veel aandacht besteed aan het grafisch ontwerp: de kaarten, het speelbord, en de fiches zien er prachtig uit. Triskeles, Keltische knopen, fibula- en zonmotieven zijn in de handgetekende illustraties verwerkt, en zorgen voor een aangename en consistente stijl. Deirdre de Barra verzorgde deze illustraties, en het valt eraan af te zien dat zij van huis uit een striptekenares is. De actiekaarten heb je tijdens het spel geschud en incompleet in je hand, waardoor het niet per se meteen opvalt dat er vier verhalen worden verteld als ze per kleur op volgorde worden gelegd. Op de rode kaarten, om de Vikingen mee te bevechten, zien we een krijger een wapenrusting oppakken en het slagveld steeds wat verder escaleren. De blauwe kaarten, om meer religieuze invloed te krijgen, bevatten scènes uit middeleeuwse kloosters en kerken, inclusief een tekening van iets dat verdacht veel op de Ardagh kelk lijkt. De gele kaarten, waarmee men om de hand van de relevante huwelijkskandidaat kan strijden, vertellen het verhaal van een jong stel, inclusief liefdesbrieven, bruidsschat, aanzoek en feestmaal. Het leukste zijn de vier grijze actiekaarten die als jokers gebruikt kunnen worden: hier treffen we onze grote held Brian Boru, die opéénvolgend de Ieren mobiliseert, aanvoert in de strijd, en vervolgens als ardrí op zijn troon zit.
We waren allemaal positief verrast door de manier waarop dit spel middeleeuws Ierland simuleert. Als speler kom je er snel achter dat het niet strategisch is om bijvoorbeeld alleen maar bezig te zijn met kloosters bouwen ‒ voor je het weet worden je nederzettingen door Vikingen ingenomen. Andersom kan je wel bezig zijn met Vikingen terugdringen en eer en roem verdienen op het slagveld, maar als je niet investeert in het sluiten van een gunstig huwelijk, kan het ook snel gedaan zijn met je machtspositie. We hebben dit spel op twee verschillende dagen gespeeld, en ondanks dat we alle vier ervaren bordspelliefhebbers zijn, bleef het aardig pittig, zonder dat het ontoegankelijk voelde. Wat nou de perfecte strategie is om ardrí te worden, hebben we voor ons gevoel nog steeds niet helemaal ontdekt, maar daardoor gaan we het ongetwijfeld wel nog vaker uit de kast pakken. In elk geval bleek Sanne het beste te spelen: in beide gevallen ging zij er met het Opperkoningschap vandoor. Een vrouw als ardrí ... zover waren ze in het Ierland van Brian Boru nog niet.
