In order to keep our readers informed of the latest in Celtic Studies, Kelten offers a selection of news items published during the preceding term in each of its quarterly editions. All items are briefly summarised and links to the original publications are included. Any announcements by either the board of the Stichting A. G. van Hamel or the editorial board of Kelten are also included in this segment and may be found ahead of the news section.
De dag van St. Brigid (Imbolc) is nu een bank holiday in Ierland
Het oude Ierse feest Imbolc is op 30 januari 2023 door de Ierse overheid tot officiële bank holiday ('feestdag') verklaard. Imbolc, ook wel 'de dag van Sint Brigid' genoemd ('Lá fhéile Bríde' in het Iers), valt op 1 februari, maar de vrije dag zal voortaan altijd op de eerste maandag van februari plaatsvinden. De eerste officiële vrije dag voor Imbolc viel dit jaar op maandag 6 februari. Imbolc werd vermoedelijk al gevierd voordat Ierland bekeerd werd tot het Christendom, mogelijk als feest van de godin van vuur, poëzie, en geneeskunde. Na de kerstening veranderde het in de dag van Sint Brigid, de beschermvrouwe van dichters en vroedvrouwen.
Er werden dit jaar op Imbolc evenementen georganiseerd om de rol van vrouwen in de Ierse kunst en cultuur te erkennen. De Ierse minister voor Cultuur, Catherine Martin, zei dat ze ernaar uit keek “om samen te werken met onze nationale culturele instellingen om St Brigid's Day verder te verankeren in hun jaarprogramma's voor 2024 en daarna.”
Netflix investeert voor het eerst in Welshtalige serie
Gegeven dat minder dan een derde van de inwoners van Wales boven de drie Welsh kunnen spreken, is het feit dat Netflix een Welshtalige serie heeft aangekocht zeer opmerkelijk. Dal y mellt (‘Vang de bliksem’) is een thriller gebaseerd op het boek geschreven door Iwan ‘Iwcs’ Roberts. De hoop is dat Dal y mellt niet de laatste Welshtalige serie is die op grote streamingplatforms weet te komen. Siân Doyle, producent bij S4C, het kanaal dat de serie maakte, wijst op de verhoogde interesse in het Welsh, bijvoorbeeld door het succes van Wales bij het wereldkampioenschap voetbal, waardoor Yma o hyd (‘Nog steeds hier’) een bekend lied werd. Deze investering van Netflix heeft de potentie om zowel voor het platform en de Welshe taal en cultuur tot voordeel te strekken. Het Welshtalige Dal y mellt zal namelijk niet alleen aantrekkelijk zijn voor kijkers uit Wales zijn of een passie hebben voor Keltische talen en cultuur, maar ook voor mensen die eens iets anders willen zien, of de Welshe taal willen leren kennen.
Fouten de norm bij Ierstalige straatborden
Fouten in een vertaling gebeuren soms, maar het blijkt bij Ierse straatborden eerder de norm dan de uitzondering. Het opmerkelijke is dat de fouten alleen in Ierstalige plaatsnamen voorkomen. De Engelse namen zijn altijd goed geschreven, en ook groter gedrukt dan de vaak fout gespelde Ierse namen. Sinéad Ní Ghuidhir van de Universiteit van Galway wijt dit aan een combinatie van "onzorgvuldigheid, onwetendheid en arrogantie". Er lijkt niet al met al weinig zorg en precisie te worden besteed aan Ierse vertalingen in bewegwijzering. Het is onduidelijk of dit te wijten is aan een gebrek aan beheersing van de Ierse taal alleen, maar wat de verkaring ook moge zijn: vertalingen op straatbordjes zouden echt aandachtiger behandeld moeten worden.
Verloren intaglio's van Romeinse badgasten terecht in Carlisle
Recentelijk zijn er dertig edelstenen gevonden bij een opgraving van een Romeins badhuis in Carlisle, vlakbij de Muur van Hadrianus. De oorspronkelijke eigenaars van deze edelstenen waren waarschijnlijk niet blij toen ze deze verloren, want deze edelstenen moeten veel geld waard zijn geweest. Het waren namelijk zogenaamde intaglio’s: gegraveerde edelstenen die een paar millimeter in diameter zijn, met afbeeldingen van buitengewone kwaliteit. Deze intaglio’s dateren tot de late tweede eeuw of derde eeuw n. Chr. Eén van de intaglio’s is een amethyst waarop de Romeinse godin van de liefde, Venus, met een bloem of een spiegel in haar hand is gegraveerd. Een andere is van roodbruin jaspis, met een sater zittend op een rots. De nieuw ontdekte intaglio's hebben ook militaire thema’s, zoals de god Mars die een speer vasthoudt. Deze vondst is niet uniek, opgravingen in de riolering van badhuizen in York en Caerleon hebben ook gegraveerde edelstenen naar boven gebracht. Frank Giecco, de hoofdarchaeoloog van de opgraving bij Carlisle, zei over de intaglio’s: “Het is ongelooflijk ... Ze vielen gewoon uit de ringen van mensen die de baden gebruikten. Ze werden [aan de ring] geplakt met een plantaardige lijm en in het hete en zweterige badhuis vielen ze uit de ring.”
Vandalisme bij de Lia fáil
De ‘Steen van het lot’, ofwel de Lia fáil, op de Heuvel van Tara, in Co. Meath, Ierland, is 'ontheiligd' door een daad van vandalisme. De dader heeft met spuitverf het woord ‘nep’ op de steen geschreven. De Ierse politie is een onderzoek gestart naar de zaak. De huidige hypothese is dat het vandalisme ergens in de avond van maandag 6 februari of de ochtend van dinsdag 7 februari plaats moet hebben gevonden. De Heuvel van Tara is behoort tot het belangrijkste en significantste erfgoed van Ierland, en dit is ook niet de eerste keer dat de Lia fáil doelwit van vandalisme is geworden. In 2012 werd het met een hammer aangevallen en in 2014 heeft iemand verf over de steen gegooid. Het Bureau van Openbare Werken speelde toen een belangrijke rol bij het terugbrengen van de steen naar zijn 'onaangetaste staat' en heeft aankondigd de steen ook ditmaal te zullen herstellen. Ian Lumley van de erfgoedorganisatie ‘An Taisce’ zei dat wat er op Tara gebeurde “waarschijnlijk het ergste voorbeeld tot nu toe is van dit toenemende vandalisme en hersenloos gebruik van spray-spul”.
https://www.irishexaminer.com/news/arid-41066576.html
Fragment van een mysterieus Gallo-Romaans artefact gevonden in België
Een metaaldetectorist en amateurarcheoloog heeft in België een fragment van een mysterieus artefact opgegraven. Patrick Schuermans heeft het fragment maanden geleden in een omgeploegd veld bij het stadje Kortessem in het noorden van Vlaanderen gevonden. Het fragment moet deel uit hebben gemaakt van een vaker voorkomend, mysterieus, bronzen voorwerp dat bekend staat als een Romeinse dodecaëder, waarvan wordt gedacht dat het meer dan 1600 jaar oud is. Meer dan honderd van deze raadselachtige objecten zijn de afgelopen 200 jaar in Noord-Europa ontdekt. De dodecaëders hebben holle, 12-zijdige geometrische schelpen van gegoten metaal ter grootte van honkballen, en hebben grote gaten in elk vlak, en knoppen op elke hoek. De eerste Romeinse dodecaëder die in de moderne tijd werd ontdekt, werd in de achttiende eeuw in Engeland gevonden. Maar niemand weet hoe of waarvoor ze werden gebruikt. De huidige hypothesen in academische kringen zijn dat ze een magische of religieuze toepassing hadden, hoewel daar weinig direct bewijs voor is.
https://www.livescience.com/roman-dodecahedron-discovered-belgium
Ierse ambassadeur luidt het jubileumjaar van de opleiding Keltisch in
De leerstoel Keltisch van de Universiteit Utrecht bestaat dit jaar honderd jaar. Het jubileum word uitgebreid gevierd en de festiviteiten zijn ingeluid door de Ierse ambassadeur in Nederland, Brendan Rogers. Zijn bezoek aan de universiteit begon met een verwelkoming door de directeur van de Universiteitsbibliotheek, Matthijs van Otegem, en de decaan van de Faculteit Geesteswetenschappen, Thomas Vaessens. Het bezoek aan de opleiding Keltisch en de Faculteit Geesteswetenschappen begon bij de Universiteitsbibliotheek waar ambassadeur Rogers een rondleiding kreeg van vakspecialisten Arja Firet en Chelsea Crane. Conservator Bart Jaski toonde ook een aantal facsimiles van middeleeuwse Ierse handschriften, zoals het Boek van Kells en het Boek van Ballymote, en tevens een zeventiende-eeuwse Nederlanse kaart waarop ook Ierland is afgebeeld. Aan het einde konden studenten Keltisch en studenten met een Ierse nationaliteit ambassadeur Rogers ontmoeten in het Academiegebouw. Ambassadeur Rogers kondigde ook aan dat de Ierse ambassade de publicatie van de Engelstalige versie van de biografie van de eerste Nederlandse hoogleraar Keltisch, Anton Gerard van Hamel, gaat financieren. Het boek is grotendeels gebaseerd op de materiaal uit de archieven van Van Hamel en Maartje Draak in de Universiteitsbibliotheek. Aankomende zomer zal ambassadeur Rogers de biografie tijdens het International Congress for Celtic Studies presenteren.
https://www.uu.nl/nieuws/ambassadeur-ierland-luidt-jubileumjaar-opleiding-keltisch-in
